Η Σωματική Ανάπτυξη του Παιδιού
Με τον όρο σωματική ανάπτυξη αναφερόμαστε στην αύξηση του ύψους, του βάρους και σε
άλλες αλλαγές του σώματος, που εμφανίζονται καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν. Οι αλλαγές
αυτές καθορίζονται από τη γενετική προδιάθεση (το DNA τους) και από άλλους
εξωτερικούς παράγοντες (π.χ. διατροφή, ψυχική κατάσταση, νοσήματα).
Πως μπορώ να ελέγχω την ανάπτυξη του παιδιού μου;
Κατά τη παιδική ηλικία σε κάθε τακτική επίσκεψη ο παιδίατρος καταγράφει το ιστορικό
του, τα σωματομετρικά δεδομένα του(βάρος σώματος, μήκος σώματος/ύψος, περίμετρος
κεφαλής) και συμπληρώνει το αναπτυξιακό του διάγραμμα(ή αλλιώς καμπύλες ανάπτυξης).
Εφόσον οι παράμετροι αυτές ακολουθούν μία φυσιολογική πορεία, τότε το παιδί είναι
«υγιές και μεγαλώνει καλά».
Τι είναι οι καμπύλες ανάπτυξης;
Οι καμπύλες ανάπτυξης προκύπτουν μετά από μετρήσεις σε χιλιάδες παιδιά και μας
δείχνουν αν παράγοντες όπως το ύψος, το βάρος κ.α. του παιδιού κινούνται σε
φυσιολογικά πλαίσια για την ηλικία του. Οι καμπύλες αξιολογούνται πάντοτε από τον
παιδίατρο ο οποίος μπορεί να ελέγξει τι είναι φυσιολογικό ή παθολογικό και πότε
απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση. Οι πίνακες με τις καμπύλες ανάπτυξης είναι
διαφορετικοί για τα αγόρια και τα κορίτσια και διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Οι τιμές για
τις καμπύλες ανάπτυξης κυμαίνονται από την 3η έως την 97η εκατοστιαία θέση (ΕΘ). Η 3η
ΕΘ θεωρείται κατώτερη φυσιολογική και η 97η ανώτερη φυσιολογική. Η ΕΘ που κατέχει
ένα παιδί στις καμπύλες μεταφράζεται στη θέση που έχει για το μήκος/ύψος, βάρος,
περίμετρο κεφαλής σε σύγκριση με άλλα 99 παιδιά του ίδιου φύλου, ηλικίας και
καταγωγής. Πχ εάν ένα παιδί κατέχει την 25η ΕΘ στο βάρος, αυτό σημαίνει ότι από 100
παιδιά ίδιας ηλικίας και φύλου, 25 παιδιά έχουν χαμηλότερο βάρος από εκείνο και 75
παιδιά έχουν μεγαλύτερο βάρος από εκείνο.
Πότε θεωρείται παθολογική η ανάπτυξη ενός παιδιού;
Για να θεωρηθεί η ανάπτυξη ενός παιδιού παθολογική από τον παιδίατρο, εκτός από την
καμπύλη ανάπτυξης, θα πρέπει να συνεκτιμήσει πολλούς άλλους παράγοντες, που
ερμηνεύονται σωστά μόνο μετά από τακτική παρακολούθηση. Ένα προειδοποιητικό σημείο
απόκλισης από τη φυσιολογική ανάπτυξη είναι, όταν το παιδί δεν λαμβάνει βάρος ή ύψος
σε τέτοιο βαθμό, που μεταπηδά σε (2 ή περισσότερες) χαμηλότερες καμπύλες ανάπτυξης
από αυτήν που βρισκόταν. Επίσης ανησυχητικό μπορεί να είναι εάν ένα παιδί αρχίζει να
λαμβάνει υπέρμετρο βάρος και αντίστοιχα μεταπηδά σε υψηλότερες καμπύλες (πχ
παχυσαρκία).Κατά τα 2-3 πρώτα έτη ζωής το βρέφος/παιδί συνήθως μεταπηδά από μια
καμπύλη στην άλλη, διότι είναι περίοδος διαφόρων φυσιολογικών μεταβολών που
επηρεάζουν το βάρος και ύψος. Μετά τα 2-3 έτη, το κάθε παιδί συνήθως παραμένει στην
ίδια ΕΘ, διότι ρόλο πια παίζει το γενετικό δυναμικό του. Η τακτική παιδιατρική
παρακολούθηση θα εντοπίσει έγκαιρα εάν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στην ανάπτυξη του
βρέφους/παιδιού.
Κάθε πότε πρέπει να μετράμε το ύψος και το βάρος των παιδιών;
Ο ρυθμός ανάπτυξης των παιδιών είναι διαφορετικός ανάλογα με την ηλικία τους. Το
πρώτο χρόνο ζωής , το μωρό παίρνει περίπου 25 εκατοστά σε ύψος και τριπλασιάζει το
βάρος του! Όμως δε διατηρεί αυτόν τον τρελό ρυθμό καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάπτυξής.
Στο δεύτερο χρόνο περίπου το παιδί παίρνει άλλα δώδεκα εκατοστά και στον τρίτο χρόνο οι
πόντοι που παίρνει ένα παιδί μειώνονται στους εννέα, μετά όμως σταθεροποιείται. Τα
επόμενα χρόνια το παιδί παίρνει περίπου 6-8 εκατοστά ετησίως. Αυτό συμβαίνει μέχρι την
εφηβεία, όπου τότε θα γνωρίσει μια άλλη έκρηξη ανάπτυξης. Όσο για το βάρος του
παιδιού, αυτό αυξάνεται 2-3 κιλά ανά έτος μέχρι την ηλικία των 9-10 ετών.
Με άλλα λόγια ο παιδίατρος θα πρέπει να μετράει το ύψος και το βάρος ενός μωρού μια
φορά τον μήνα για τον πρώτο χρόνο ζωής και ανάλογα να ενημερώνει τους γονείς για το
κατά πόσο η ανάπτυξη του παιδιού είναι ικανοποιητική ή όχι. Μετά το πρώτο έτος οι
μετρήσεις μπορούν να γίνονται μια φορά το τρίμηνο και μετά τα δυο έτη 2-3 φορές τον
χρόνο.
Πώς μπορώ να συμβάλλω στην υγεία και την ευεξία του παιδιού μου;
Αρκετή ανάπαυση: Οι ώρες ξεκούρασης ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία και το παιδί. Τα
περισσότερα παιδιά χρειάζονται κατά μέσο όρο 10 έως 12 ώρες ύπνου το εικοσιτετράωρο,
καθώς αυτό βοηθάει στην καλύτερη ανάπτυξή τους.
Καλή διατροφή: Μια ισορροπημένη και σωστή διατροφή, γεμάτη από βασικές βιταμίνες και
μέταλλα, βοηθάει τα παιδιά να φτάσουν στο δυναμικό ανάπτυξής τους.
Τακτική άσκηση: Επειδή η παχυσαρκία είναι πρόβλημα για πολλά παιδιά, η άσκηση
αποτελεί χρήσιμο εργαλείο ανάπτυξης και οι γονείς θα πρέπει να βεβαιώνονται ότι τα
παιδιά τους ασκούνται τακτικά. Ποδηλασία, πεζοπορία, κολύμβηση ή οποιαδήποτε
ευχάριστη δραστηριότητα που θα παρακινήσει τα παιδιά να κινηθούν, θα προωθήσει την
καλή υγεία και θα τα βοηθήσει να διατηρήσουν ένα σωστό βάρος.